Hipolit Cegielski urodził się 6 stycznia 1813 roku w Ławkach koło Gniezna jako syn dzierżawcy majątku ziemskiego – Michała Cegielskiego i Józefy z Palkowskich. W dzieciństwie stracił matkę, a ojciec zbankrutował, co uznaje się za główną przyczynę dużej samodzielności młodego Hipolita. W latach 1827-1830 uczył się w Gimnazjum w Trzemesznie, a od 1830 do 1835 w Gimnazjum Św. Marii Magdaleny w Poznaniu. Po zdaniu matury rozpoczął studia na uniwersytecie berlińskim, które zakończył broniąc pracę doktorską „De negatione” z filozofii.
Następnie wrócił do Poznania, gdzie został nauczycielem języka polskiego i języków starożytnych w gimnazjum, którego był absolwentem. W 1841 ożenił się z Walentyną Motty (córką Jana Mottego i siostrą Marcelego) z tego małżeństwa miał troje dzieci: Stefana, Karolinę i Zofię. W tym czasie prowadził również wówczas intensywną pracę naukową publikując liczne artykuły z zakresu lingwistyki i dydaktyki, w tym rozprawę „O słowie polskim i koniugacjach jego” z 1842 roku. Napisał też podręcznik do gramatyki języka greckiego (w 1843) i „Naukę poezji” w 1845, która była wiele razy wznawiana.
Podczas niepokojów w 1846 roku odmówił władzom szkoły przeprowadzania kontroli mieszkań swoich uczniów, co zakończyło jego karierę nauczyciela. Pozbawiony środków do życia, dzięki pomocy przyjaciół otworzył w poznańskim Bazarze sklep z narzędziami rolniczymi, który następnie przekształcił w warsztat remontujący pługi i radła. Szybko rozwijający się zakład przekształcił się w małą fabrykę narzędzi i maszyn rolniczych, która w 1855 przeniosła się na ulicę Kozią. Następnie, gdy władze miejskie sprzeciwiły się dalszej rozbudowie, stale rosnący zakład częściowo przeniósł się w 1859 na ul. Strzelecką, gdzie powstała między innymi odlewnia.
Pomimo doskonale rozwijającego się przedsiębiorstwa Hipolit Cegielski nie zaprzestał pracy naukowej, wydając w 1852 poszerzone wydanie rozprawy „O języku polskim…”. Był też jednym z pierwszych autorów literatury o tematyce technicznej wydając w 1858 roku „Narzędzia i machiny rolnicze”.
Działalność społeczną Hipolit Cegielski rozpoczął od współpracy z Karolem Marcinkowskim pełniąc w latach 1850-1868 funkcję wiceprezesa założonego przez niego Towarzystwa Pomocy Naukowej. Ważną rolę odegrał też w takich organizacjach jak Towarzystwo Przemysłowe (współtwórca i prezes), Centralne Towarzystwo Gospodarcze (prezes w latach 1865 – 1868), Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk (wiceprezes). Był również gorącym zwolennikiem reformy szkolnictwa średniego. Jego zasługą było powstanie szkoły realnej w Poznaniu.
W 1848 założył w Poznaniu pierwszy niezależny dziennik – „Gazetę Polską”, której był redaktorem naczelnym. Po jej upadku pisał do „Gońca Polskiego”, a w 1859 założył kolejną gazetę – „Dziennik Poznański”. Wszystkie jego publikacje miały charakter liberalno-narodowy.
W 1849 został posłem do Reichstagu, gdzie był członkiem Koła Polskiego. Po skończonej kadencji wielokrotnie działał w komitecie wyborczym tego koła, a sam sprawował funkcję rajcy miejskiego Poznania. Zmarł 30 listopada 1868 w Poznaniu. Opiekę nad majątkiem i nieletnimi dziećmi przekazał bliskiemu przyjacielowi, Władysławowi Bentkowskiemu.
Źródło: wikipedia
