W tym roku przypada 230. rocznica uchwalenia pierwszej polskiej i europejskiej konstytucji.
3 maja 1791 r. po otwarciu obrad sejmowych odczytano depesze dyplomatyczne, które wskazywały, że nad państwem wisi groźba kolejnego rozbioru. Ignacy Potocki zwrócił się do króla: „abyś nam odkrył widoki swoje ku ratowaniu ojczyzny”. Tym ratunkiem miała być konstytucja. Przystąpiono do głosowania; gdy król podniósł rękę, zaczęli je podnosić inni posłowie i tak Ustawa Rządowa została przyjęta. Król zaprzysiągł konstytucję: „Przysięgłem Bogu, żałować tego nie będę” a mieszczanie zgromadzeni przed zamkiem krzyczeli entuzjastycznie „Naród z królem, król z narodem”, „Wiwat naród, wiwat wszystkie stany!”, zapanowała euforia.
Na mocy Konstytucji wprowadzono trójpodział władzy, monarchię dziedziczną, opiekę prawną nad chłopami i mieszczaństwem oraz zniesiono liberum veto. Sejm miał być zwoływany co dwa lata; a po upływie 25 lat Sejm nadzwyczajny miał prawo zmienić Konstytucję.
Rok później Sejm Wielki wciąż obradował, uchwalając kolejne ustawy, a w 1. rocznicę wydarzeń majowych król Stanisław August wmurował kamień węgielny pod budowę Świątyni Opatrzności Bożej, mającej być wotum za uchwalenie Konstytucji.
Równolegle do tych wydarzeń na kresach Rzeczypospolitej, w miasteczku Targowica, zbierali się magnaci dążący wraz z carycą Katarzyną II do obalenia nowego ustroju. Kilka miesięcy później przejęli władzę, likwidując reformy Sejmu Wielkiego. Był to moment rozpoczynający ostateczny upadek Rzeczpospolitej. Polska monarchia nie odrodziła się, ale dorobek Sejmu Wielkiego, a zwłaszcza Konstytucja 3 Maja, stanowiły symbol dążenia do odrodzenia narodowego przez cały okres zaborów.
https://www.zamek-krolewski.pl/edukacja/witaj-maj,-trzeci-maj
